......ทานเป็นภาษาชาววัด เราใช้กันบ่อย เวลาฟังพระเทศน์พระมักจะหยิบการทานเทศน์ให้ฟัง ท่านว่าด้วยเจตนามีสองนะโยม ปาฏิปุคลิกทาน และสังฆทาน ว่าด้วยสิ่งที่ใช้ทำทานก็มีสอง เหมือนกันคือ อามิสทาน และธรรมทาน เลยได้ชื่อทานแจกออกมา 4 คำ ต้องทำความเข้าใจ หน่อยจะได้รู้อันไหนเรียกว่าทานอะไร..... ขอแทรกเรื่องธรรมทานก่อนจะขยายความวิธีถวายทาน ธรรมทานเป็นการให้สิ่งเป็นนามธรรมที่ควรรับรู้รับทราบ ความรัก ความเมตตา การให้โอกาส ให้อภัย ให้คำแนำนำ ให้วิทยาการต่าง ๆ ถือเป็นการทานด้วยเช่นกัน
.......ปาฏิบุคลิกทาน คือทานธรรมดา ๆทั่วไป อยากให้อยากทานก็ให้ไป จะตักบาตร รอพระ ท่านมาก็เดินไปใส่บาตร รูปแล้วรูปเล่า หมดก็กลับ หรือไปวัดก็มีข้าวปลาอาหารไปถวาย พระวางบาตรไว้ก็ตักบาตร ส่วนหม้ออาหารยกไปให้สีกาช่วยจัดถวายจังหัน เสร็จก็กลับก่อน จะรีบไปทำงาน แบบนี้เป็นการทำทานตามปกติทั่วไป เรียกทานแบบเจาะจง เฉพาะรายบุคคล ไม่ใช่ทานเป็นกลุ่มบุคคล ท่านเรียกชื่อทานแบบนี้ว่าปาฏิปุคลิกทาน
.......สังฆทาน คือการทำทานเพื่อกลุ่ม เพื่อคณะ เพราะคำสงฆ์แปลว่าหมู่ แปลว่าคณะ ทาน แบบนี้ต้องปรับแก้ตั้งแต่เจตนาว่า จะทำทานเพื่อพระภิกษุหมู่มาก ไม่ใช่เจาะจงรูปใดรูปหนึ่ง เจตนาชัดแล้วก็ทำทาน ถวายรูปไหนก็ถือว่าคือตัวแทนหมู่พระ-ภิกษุสงฆ์ มีรูปเดียวก็เป็นตัว แทนสงฆ์หมู่มากได้ ดังนั้นวัดที่มีพระรูปเดียว เราก็ถวายสังฆทานได้ ถ้าเจตนาเราต้องการถวาย เพื่อส่วนรวม เวลาถวายทานชาวบ้านจึงนิยมกล่าวคำถวายเป็นสังฆทานว่ากันชัด ๆไปเลย ว่า อิมานิ มะยัง ภันเต ภัตตานิ สปริวารานิ สังฆัสสะ โอโณชยามะ สาธุโนภัณเต สังโฆ อิมานิ ภัตตานิ สปริวารานิ ปฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ทีฆรัตตัง หิตายะ สุขายะ แล้วว่าคำแปลต่อ...... เดียวจะยาวไปเอาแค่นี้พอก่อน
.........เห็นแทรกเรื่องธรรมทาน มีสองวิธีเหมือนทานข้าวของไหม ....โดนแซวจากคนใกล้ตัว นึกว่าจะตอบไม่ได้มั้ง เลยถามกลับมั่ง วานนี้เรียกเด็กรับใช้มาคุยอะไรกันตั้งนาน....มันรีดผ้าไม่เรียบร้อย บอกหลายหน ยังไม่ดีขึ้น เลยเรียกมาบอก ทำให้ดู น่าจะดีขึ้นนะ....นี่ไงคุณเทศน์ให้เด็กฟังแบบเจาะจง เป็นปาฏิปุคลิกทานเลยนะนั่น....อะไรฉันไม่ได้เทศน์แบบพระนี่....ยิ่งกว่าพระเทศน์อีก น่ากลัวกว่าด้วย ไม่เชื่อฟังก็โดนได้ด้วยนะ ส่วนธรรมทานแบบหมู่คณะมีระเบียบปฏิบัติ เรียกต่างออกไป จนลืมไปว่านั่นคือธรรมทาน พระเทศน์ให้โยมฟังเป็นกลุ่ม หลายคนนะ ท่านกำลังทำสังฆทาน ด้วยธรรมทาน เออดีนะ งั้นครูสอนเด็กก็เป็นสังฆทานด้วยสิ เป็นสิเพราะสอนทั้งห้องเลย ไปกันใหญ่แล้ว นอกเรื่องรีเปล่า....ไม่นอกหรอกแต่เป็นเรื่องจริง ไปจำกัดทำไมว่าทำทานเฉพาะกับพระ กับวัด คนต่างชาติต่างศาสนาก็ทำทานได้ เวลาเกิดภัยพิบัติ น้ำท่วม แผ่นดินไหว ของช่วยเหลือมาเป็นลำเรือ มาทางเครื่องบิน เขาทำทานนะนั่น ให้ฟรี ๆ เวลาพระ
เทศน์เรียกธรรมทาน ทีคุณแม่เทศน์เรียกว่าด่า เอ๊ะ...ใช่เปล่า
.......สิ่งของแค่ไหน ไทยทานมากน้อยแค่ไหน ทำสังฆทานได้ ไม่มีข้อจำกัดไว้ว่ามากน้อย แค่ไหน บาทเดียวไปหยอดตู้ถวายเป็นค่าน้ำค่าไฟให้สงฆ์วัดนี้ บาทเดียวก็เป็นสังฆทานไปแล้ว คนมาทีหลัง หยอดลงไป 50 บาท ก็เป็นสังฆทานอีก เพราะเจตนาเขาถวายสงฆ์ทั้งคู่ แต่มี ปริมาณต่างกันเฉย ๆ พูดแบบนี้สังฆทานก็ไม่ต้องหอบหิ้วภัตตาหารไปถวายพระยากซิ....ใช่ สังฆทานคือ การทำทานเพื่อส่วนรวม ส่วนรวมของพระภิกษุ ภัตตาหารก็ต้องหอบหิ้วไปวัด ค่าน้ำค่าไฟ ส่งทางเชค โอนเข้าบัญชี หยอดตู้ ทำได้ เป็นสังฆทานไหม เป็นสิ เพราะทานเพื่อ ส่วนรวม ไม่ได้กล่าวคำถวายทานก็เป็นสังฆทานได้หรือ ถามหลวงพ่อดูสิ เขาถวายค่าน้ำค่าไฟ ไม่ได้กล่าวคำถวาย จะรับไว้ไหม ไม่มีคืนหรอกเชื่อเถอะ เราติดระเบียบแบบแผนมากไป กลัวจะทำสังฆทานไม่เป็นสังฆทาน จะได้บุญน้อย คิดมากเหมือนกันนะ
.......อยากทำสังฆทาน หอบหิ้วไทยทานไปถึงวัดแล้ว ไหว้พระรับศีลไปแล้ว กล่าวถวายสังฆทานแล้ว
แต่อีตอนถวายขอคัดหน่อย ของดี ๆถวายเจ้าอาวาส ไม่ค่อยดีถวายหางแถว แบบนี้มีไหม มีซิเห็นมากับตา ยังนึกขำอยู่เลย เพราะสังฆทานที่อุตส่าห์กล่าวคำถวายไปแล้ว กลับกลายเป็นปาฏิปุคลิกทานไปในพริบตา อยากเห็นไปแอบดู เขาถวายปัจจัย กล่าวคำถวายสังฆทานอย่างดีนะ แต่ซองจ่าหน้าไว้แล้ว นี่ถวายหลวงพ่อ นี่หลวงพี่ เล็ก ๆ นั่นพี่เณร ก็เป็นถวาย เจาะจงอยู่ดี อยากให้เป็นสังฆทาน ยกห่อถวายหลวงพ่อไปเลย ให้ท่านไปแจกแจงเอง
.......ทานจะเป็นปาฏิปุคลิกทานหรือเป็นสังฆทาน อยู่ที่เจตนาและการกระทำ ตั้งใจไว้ดีแล้ว เวลาทำทานก็ทำให้ถูกแบบแผน ก็จบ ถ้ายังมีเทคนิคจะแบ่งแยกถวายก็จบ...แต่ไม่เป็นสังฆทาน ชื่อก็บอกอยู่แล้ว สังฆแปลว่าหมู่คณะ กองกลาง ถ้าอย่างนั้นเราถวายสังฆทาน แต่ประเคน เป็นรูป ๆ ไป ผิดไหม ถามตัวเองสิ่ กล่าวถวายทานไปแล้ว ถวายก็ถวายตัวแทนพระนั่นแหละ ไม่ผิดหรอก ระวังอย่าให้ใจมันคิดไม่ซื้อ ต้มหัวปลามีไข่ ถวายหลวงพ่อ ต้มปลาตัวเล็ก พี่เณร รับไป ใจคิดแบบนี้ก็ไม่ใช่แล้ว ต้องระวังใจไว้ ถ้างั้นคนถวายหลายคน คิดไม่เหมือนกัน ก็ผิด น่ะสิ ใช่ผิด เพราะเขาบอกแล้วจะทำเป็นสังฆทาน เราแอบไปทำให้เป็นทานแบบเจาะจง คนผิด คือเราเองนา ระวังด้วย คนทำสังฆทาน เป็นสังฆทานอยู่แล้ว คนถวายทำผิดเอง บาปไปคนเดียว สิ คนอื่นไม่เกี่ยว ของก็เป็นสังฆทานเหมือนเดิม อย่ากลัวของจะเปลี่ยนสถานะ
........สังฆทาน ถวายแล้วเป็นของสงฆ์ใช่ไหม ใช่เป็นของสงฆ์ เมื่อจะใช้ต้องขอจากสงฆ์ใช่ไหม ก็ใช่อีก สงฆ์กินความกว้างแคบขนาดไหน ปกติก็แค่ในวัด ในกลุ่ม หมายถึงผู้มีสิทธิ์บริโภคของ ไทยทานนั้น ๆ ถวายภัตตาหารทำบุญบ้าน ก็สงฆ์ที่ไปรับไทยทานนั่นแหละ ไม่ต้องเผื่อถึงที่วัด หรอก ถ้าต้องการก็ยกไปถวายทีหลังก็ได้ เคยเห็นบางงานหลวงพ่อทำพิธีอุปโลกน์ แบ่งข้าวของ กัน ก่อนจะลงมือฉัน หัวหน้าถามเราว่า พระทำอะไร ก็เลยบอกว่ามีพระวินัยระบุไว้ ถ้ามีสิ่งของ ได้รับให้จัดสรรแบ่งกันทั่วถึง ด้วยอปโลกนกรรม ประกาศท่ามกลางสงฆ์ว่ามีลาภสักการะเกิดขึ้น แล้วสมควรจัดแบ่งกันให้ทั่วถึงตามลำดับ ถ้าไม่มีใครคัดค้านก็ตามนี้ ก็เท่านี้เอง ประกาศพอเป็น พิธี แบ่งก็ตามโยมเขาจัดมานั่นแหละ ไม่แบ่งใหม่หรอก
.......การประเคน เป็นอาการแสดงถึงการยกให้ ถวายให้ วินัยระบุไว้เช่นกัน สิ่งที่ไม่มีคนให้ ไป หยิบ ไปรับมา ต้องอาบัติเลยมีประเพณีประเคนของพระ ของเบายกได้ก็ยกประเคนไป ของหนัก ใช้สิ่งของต่อเนื่อง ผูก แตะ แล้วถวายส่วนที่เป็นเชือก ด้าย ผ้า ถือว่าประเคนแล้วเช่นกัน กรณี ผู้หญิง ถวายประเคนต่อมือ รับไม่ได้ผิดวินัย ต้องรับด้วยวัตถุอยางอื่นเช่น ด้าย ผ้า เห็นหลวงพี่ ใช้ชายจีวร ชายสบง ชายสังฆาฏิ รับประเคนของจากสีกา ก็เกินไปหลวงพี่ เดียวสีกาตกใจเจอ งูเห่าเข้าให้ ไม่สมควรครับ เหมือนจับต้องเสื้อผ้าเครื่องนุ่งห่ม ใช้ย่ามยังดูดีกว่า วางสายสะพาย ลงให้เขาวางบนสายนั่นก็ได้...ระวังเถอะเดี๋ยวเขาขอชายอังสะ ยุ่งนะขอบอก
.......ของประเคนแล้ว พระรับแล้ว อย่าไปแตะต้องหรือช่วยหยิบยกอีก เสียเวลาถวาย ประเคน เคยเห็นถวายสังฆทาน ของเยอะวางไม่เป็นระเบียบ มัคทายกไปช่วยจัด ช่วยได้แต่ต้องประเคน ใหม่นะโยม ไม่งั้นพระไม่ฉันหรอก ฉันก็อาบัติน่ะซี ก็ระมัดระวังหน่อยแล้วกัน เพราะบางทีพระ ท่านก็มัวอายไม่กล้าบอก ถ้าอย่างกระผมเป็นพระไม่รอหรอกบอกทันที
.......อยากทำสังฆทาน หอบหิ้วไทยทานไปถึงวัดแล้ว ไหว้พระรับศีลไปแล้ว กล่าวถวายสังฆทานแล้ว
แต่อีตอนถวายขอคัดหน่อย ของดี ๆถวายเจ้าอาวาส ไม่ค่อยดีถวายหางแถว แบบนี้มีไหม มีซิเห็นมากับตา ยังนึกขำอยู่เลย เพราะสังฆทานที่อุตส่าห์กล่าวคำถวายไปแล้ว กลับกลายเป็นปาฏิปุคลิกทานไปในพริบตา อยากเห็นไปแอบดู เขาถวายปัจจัย กล่าวคำถวายสังฆทานอย่างดีนะ แต่ซองจ่าหน้าไว้แล้ว นี่ถวายหลวงพ่อ นี่หลวงพี่ เล็ก ๆ นั่นพี่เณร ก็เป็นถวาย เจาะจงอยู่ดี อยากให้เป็นสังฆทาน ยกห่อถวายหลวงพ่อไปเลย ให้ท่านไปแจกแจงเอง
.......ทานจะเป็นปาฏิปุคลิกทานหรือเป็นสังฆทาน อยู่ที่เจตนาและการกระทำ ตั้งใจไว้ดีแล้ว เวลาทำทานก็ทำให้ถูกแบบแผน ก็จบ ถ้ายังมีเทคนิคจะแบ่งแยกถวายก็จบ...แต่ไม่เป็นสังฆทาน ชื่อก็บอกอยู่แล้ว สังฆแปลว่าหมู่คณะ กองกลาง ถ้าอย่างนั้นเราถวายสังฆทาน แต่ประเคน เป็นรูป ๆ ไป ผิดไหม ถามตัวเองสิ่ กล่าวถวายทานไปแล้ว ถวายก็ถวายตัวแทนพระนั่นแหละ ไม่ผิดหรอก ระวังอย่าให้ใจมันคิดไม่ซื้อ ต้มหัวปลามีไข่ ถวายหลวงพ่อ ต้มปลาตัวเล็ก พี่เณร รับไป ใจคิดแบบนี้ก็ไม่ใช่แล้ว ต้องระวังใจไว้ ถ้างั้นคนถวายหลายคน คิดไม่เหมือนกัน ก็ผิด น่ะสิ ใช่ผิด เพราะเขาบอกแล้วจะทำเป็นสังฆทาน เราแอบไปทำให้เป็นทานแบบเจาะจง คนผิด คือเราเองนา ระวังด้วย คนทำสังฆทาน เป็นสังฆทานอยู่แล้ว คนถวายทำผิดเอง บาปไปคนเดียว สิ คนอื่นไม่เกี่ยว ของก็เป็นสังฆทานเหมือนเดิม อย่ากลัวของจะเปลี่ยนสถานะ
........สังฆทาน ถวายแล้วเป็นของสงฆ์ใช่ไหม ใช่เป็นของสงฆ์ เมื่อจะใช้ต้องขอจากสงฆ์ใช่ไหม ก็ใช่อีก สงฆ์กินความกว้างแคบขนาดไหน ปกติก็แค่ในวัด ในกลุ่ม หมายถึงผู้มีสิทธิ์บริโภคของ ไทยทานนั้น ๆ ถวายภัตตาหารทำบุญบ้าน ก็สงฆ์ที่ไปรับไทยทานนั่นแหละ ไม่ต้องเผื่อถึงที่วัด หรอก ถ้าต้องการก็ยกไปถวายทีหลังก็ได้ เคยเห็นบางงานหลวงพ่อทำพิธีอุปโลกน์ แบ่งข้าวของ กัน ก่อนจะลงมือฉัน หัวหน้าถามเราว่า พระทำอะไร ก็เลยบอกว่ามีพระวินัยระบุไว้ ถ้ามีสิ่งของ ได้รับให้จัดสรรแบ่งกันทั่วถึง ด้วยอปโลกนกรรม ประกาศท่ามกลางสงฆ์ว่ามีลาภสักการะเกิดขึ้น แล้วสมควรจัดแบ่งกันให้ทั่วถึงตามลำดับ ถ้าไม่มีใครคัดค้านก็ตามนี้ ก็เท่านี้เอง ประกาศพอเป็น พิธี แบ่งก็ตามโยมเขาจัดมานั่นแหละ ไม่แบ่งใหม่หรอก
.......การประเคน เป็นอาการแสดงถึงการยกให้ ถวายให้ วินัยระบุไว้เช่นกัน สิ่งที่ไม่มีคนให้ ไป หยิบ ไปรับมา ต้องอาบัติเลยมีประเพณีประเคนของพระ ของเบายกได้ก็ยกประเคนไป ของหนัก ใช้สิ่งของต่อเนื่อง ผูก แตะ แล้วถวายส่วนที่เป็นเชือก ด้าย ผ้า ถือว่าประเคนแล้วเช่นกัน กรณี ผู้หญิง ถวายประเคนต่อมือ รับไม่ได้ผิดวินัย ต้องรับด้วยวัตถุอยางอื่นเช่น ด้าย ผ้า เห็นหลวงพี่ ใช้ชายจีวร ชายสบง ชายสังฆาฏิ รับประเคนของจากสีกา ก็เกินไปหลวงพี่ เดียวสีกาตกใจเจอ งูเห่าเข้าให้ ไม่สมควรครับ เหมือนจับต้องเสื้อผ้าเครื่องนุ่งห่ม ใช้ย่ามยังดูดีกว่า วางสายสะพาย ลงให้เขาวางบนสายนั่นก็ได้...ระวังเถอะเดี๋ยวเขาขอชายอังสะ ยุ่งนะขอบอก
.......ของประเคนแล้ว พระรับแล้ว อย่าไปแตะต้องหรือช่วยหยิบยกอีก เสียเวลาถวาย ประเคน เคยเห็นถวายสังฆทาน ของเยอะวางไม่เป็นระเบียบ มัคทายกไปช่วยจัด ช่วยได้แต่ต้องประเคน ใหม่นะโยม ไม่งั้นพระไม่ฉันหรอก ฉันก็อาบัติน่ะซี ก็ระมัดระวังหน่อยแล้วกัน เพราะบางทีพระ ท่านก็มัวอายไม่กล้าบอก ถ้าอย่างกระผมเป็นพระไม่รอหรอกบอกทันที
.......ทานน้ำปานะ ก็มีคำอธิบายมากมาย สาเหตุสำคัญมาจาก วิกาลโภชนา ที่ทำให้ต้องอาบัติ น้ำปานะ ใช่โภชนาใหม เป็นเครื่องดื่ม ก็น่าจะทานได้ แต่มีเครื่องดื่มหลายอย่าง คุณภาพเท่า อาหาร พวกนม เครื่องดื่มผสมชา กาแฟ ข้าวโอ้ต ดื่มแล้วให้พลังงานพอกับทานข้าว ก็เลย มีปัญหาว่าแค่ไหนดื่มได้ คงต้องไปดูเรื่องเดิมท่านดื่มน้ำปานะทำไม น้ำปานะจะคั้นจากผลไม้ ผสมน้ำ กรองเอาเนื้อออกไม่ต้องต้ม ใช้น้ำที่กรองแล้วดื่มเป็นน้ำปานะ ผลไม้ที่ทำเช่น มะม่วง ลูกหว้า กล้วย มะซาง องุ่น ลูกจันทน์ เหง้าบัว มะปราง ลิ้นจี่ ปัจจุบันมีเครื่องดื่มสำเร็จรูปวาง จำหน่ายมากมาย ถ้าจะถวายพระเวลาวิกาลต้องเลือก ประเภทเครื่องดื่ม ไม่ใช่อาหาร ไม่มีส่วน ผสมที่ใช้นม เนื้อของผลไม้ เช่นโอวัลติน มีข้าว แป้ง นมกล่องใช้นมผง ผงถั่ว ผงชา ผงกาแฟ เลือกดีแล้วค่อยนำไปถวาย
.......คุยเรื่องทานคำพยางค์เดียวสั้น ๆ แต่ก็ยืดยาวจนได้ สาระที่ต้องการสื่อคือ ทานมีสิ่งของที่ใช้ ทานได้สองชนิดคือ อามิสทาน พวกสิ่งของวัตถุต่าง ๆ และธรรมทาน สิ่งที่เป็นรูปธรรม ความรัก ความเมตตา คำแนะนำ วิทยาการ ความรู้ วิธีทานมีสองแบบเช่นกันคือ แบบเจาะจง และแบบ ทั่วไปคือ ปาฏิปุคลิกทานและสังฆทาน จะเป็นทานแบบไหนให้ดูเจตนาการทำทาน ถ้าเพื่อคน คนเดียวหรือเฉพาะบุคคลก็เป้นปาฏิปุคลิกทาน ถ้าไม่เจาะจงเพื่อคนหมู่มากก็เป็นสังฆทาน และ แถมท้ายเรื่องการประเคนและการถวายน้ำปานะ เชื่อว่าน่าจะทำให้เราเข้าใจการทำทานกับพระ กับวัดวาศาสนาได้ดีขึ้น สวัสดีครับ
.......คุยเรื่องทานคำพยางค์เดียวสั้น ๆ แต่ก็ยืดยาวจนได้ สาระที่ต้องการสื่อคือ ทานมีสิ่งของที่ใช้ ทานได้สองชนิดคือ อามิสทาน พวกสิ่งของวัตถุต่าง ๆ และธรรมทาน สิ่งที่เป็นรูปธรรม ความรัก ความเมตตา คำแนะนำ วิทยาการ ความรู้ วิธีทานมีสองแบบเช่นกันคือ แบบเจาะจง และแบบ ทั่วไปคือ ปาฏิปุคลิกทานและสังฆทาน จะเป็นทานแบบไหนให้ดูเจตนาการทำทาน ถ้าเพื่อคน คนเดียวหรือเฉพาะบุคคลก็เป้นปาฏิปุคลิกทาน ถ้าไม่เจาะจงเพื่อคนหมู่มากก็เป็นสังฆทาน และ แถมท้ายเรื่องการประเคนและการถวายน้ำปานะ เชื่อว่าน่าจะทำให้เราเข้าใจการทำทานกับพระ กับวัดวาศาสนาได้ดีขึ้น สวัสดีครับ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น